Almennar fréttir

Guðbjörg hefur á ferli sínum verið ötull málsvari fólks með geðraskanir og unnið að bættri geðheilbrigðisþjónustu. Auk þess hefur hún leitt stofnun úrræða sem bæta þjónustu fyrir fólk með geðraskanir bæði hér á landi og erlendis. Hún var leiðtogi í Vin, sem er dagsetur fyrir fólk með geðraskanir sem Rauði krossinn á höfuðborgarsvæðinu rak í nær 30 ár, þar til velferðarsvið Reykjavíkurborgar tók við rekstrinum Góður árangur hennar þar leiddi til þess að önnur álíka dagsetur voru stofnuð á þremur öðrum stöðum á Íslandi.

Þessi dagsetur urðu innblásturinn að álíka úrræðum í Belarús í samstarfi við þarlent landsfélag, en þar var þörf á endurbættri nálgun í geðheilbrigðisþjónustu þar sem notendur þjónustunnar og valdefling þeirra er sett í forgrunn. Guðbjörg sá um þjálfun starfsfólks úrræðisins og kynnti þau fyrir þessari nýju nálgun, ásamt því að styðja við kynningarstarf vegna þjónustunnar. Þannig hefur hún unnið gegn mismunun og úreltri hugmyndafræði þegar kemur að fólki með geðraskanir, bæði hér heima og erlendis.

Veitti sálrænan stuðning um allan heim

Guðbjörg hefur einnig verið sendifulltrúi Rauða krossins um langt skeið og hefur unnið á vegum félagsins í Írak, Íran, Indónesíu og Palestínu. Eftir að hún hætti störfum fyrir Rauða krossinn gerðist hún svo sjálfboðaliði í áfallateymi Rauða krossins, sem veitir sálrænan stuðning eftir hamfarir, slys og aðra erfiða atburði.

Síðast en ekki síst hefur hún verið virk í bæjarpólitík í Kópavogi og reynt að stuðla að aukinni áherslu á öfluga geðheilbrigðisþjónustu.

Yfirþyrmandi og óraunverulegt

Þrátt fyrir þennan langa og glæsta feril segir Guðbjörg að verðlaunin hafi komið henni gríðarlega á óvart, en íslenskur hjúkrunarfræðingur hefur ekki fengið þennan heiður síðan árið 1989.

„Á dauða mínum átti ég von, en ekki þessu,“ segir hún. „Ég hélt fyrst að það væri verið að gera at í mér þegar ég fékk símtalið til að tilkynna mér þetta. Ég vissi af þessari orðu, ég hafði hitt hjúkrunarfræðing í Íran sem vann í áfallateymi Rauða hálfmánans sem fékk hana, en mér fannst þetta gjörsamlega fráleitt og ég ekki eiga þetta skilið. Ég er ótrúlega þakklát og þetta er eiginlega dálítið yfirþyrmandi og óraunverulegt. En það er auðvitað afar skemmtilegt að vera þessa heiðurs aðnjótandi.“

Stoltust af starfinu í Minsk

Í dag er Guðbjörg eftirlaunaþegi en sinnir samt enn fræðslu og handleiðslu til að styðja fólk sem hún hefur kynnst í gegnum árin.

„Ég get ekki alveg hætt, enda er svo margt fólk sem hefur snert mann á þessum ferli að ég er ekki alveg tilbúin að sleppa tökunum af öllum,“ segir hún. „Það eru forréttindi að fá að gera þetta og lúxuslíf að geta núna stjórnað vinnutímanum.“

Guðbjörg er stolt af störfum sínum í þágu geðheilbrigðismála.

„Ég er mjög stolt af því að hafa unnið fyrir Rauða krossinn í Vin en ég held að ég sé sennilega stoltust af því að hafa komið að þessu verkefni í Belarús og að hafa stofnað álíka stað og Vin í Minsk, höfuðborg landsins, og hafa átt þátt í að sá staður blómstri og breyti hlutum,“ segir hún.

„Það var fyrir tilstilli Rauða krossins að ég komst í það verkefni og ég er ótrúlega þakklát Rauða krossinum á Íslandi fyrir þau tækifæri sem félagið hefur veitt mér til að þróa mig faglega og persónulega,“ segir Guðbjörg. „Mér finnst ég hafa verið mjög lánsöm að hafa fengið þessi tækifæri, það er í raun ómetanlegt.“

Þarf að valdefla sjúklinga meira

Guðbjörg telur mikilvægustu úrlausnarefnin í heilbrigðismálum í dag vera mönnun hjúkrunarfræðinga, umönnunaraðila og sjúkraliða.

„Og að þau fái þau skilyrði sem þau eiga skilið, bæði hvað varðar laun og starfsumhverfi. Án þess að vera með vel menntaða og hæfa hjúkrunarfræðinga verður lítið úr heilbrigðiskerfinu,“ segir hún.

Þegar kemur að stöðunni í geðheilbrigðismálum segir Guðbjörg að hún sé mjög gagnrýnin og viðhorf hennar séu misvinsæl.

„Ég tel of mikla áherslu setta á lyf og að það sé of lítið horft á sálfélagslega þáttinn. Batahugmyndafræði er oft sett eins og glassúr yfir þröngt kerfi þar sem fólk fær litla valdeflingu og val,“ segir hún. „Þó að það sé margt sem er gert vel finnst mér við í raun vera mjög aftarlega á merinni hvað varðar ýmsa nýja hugmyndafræði sem hefur rutt sér til rúms. Bæði í sambandi við áföll og áhrif þeirra á geðheilbrigði og sálfélagslegar aðstæður. Það þarf líka að skoða valdajafnvægi milli heilbrigðiskerfi og sjúklinga. Of oft er fólk sett í þá stöðu að vera óvirkir þiggjendur þjónustu, sem leiðir ekki endilega til bata.“

Getum ekki troðið okkar gildum upp á heiminn

„Ýmis önnur lönd eru komin lengra en við að mörgu leyti í þessum málum, en við getum samt flutt út þekkinguna og reynsluna sem við höfum á sálrænum stuðningi, ásamt mannauðinum. En við megum ekki gleyma því að þetta er allt byggt á vestrænum gildum,“ segir Guðbjörg. „Ég minnist þess þegar við komum til Íran eftir jarðskjálftann í Bam árið 2003 og ætluðum að þróa sálfélagslegan stuðning fyrir eftirlifendur. Þá hafði Rauði hálfmáninn í Íran verið með slíka deild í tvö ár og gátu kennt okkur heilmikið. Þau voru að gera þetta á forsendum síns menningarheims. Við getum ekki troðið okkar gildum upp á heiminn þó að við getum verið í samvinnu og við getum sjálf lært heilmikið af öðrum þjóðum.“